Astudiaeth Achos: Ysgol Gynradd Gymraeg Pontybrenin

Click here to view an English version of this page

• Enw: Ffiona Owen
• Rôl: Athrawes meddylgarwch allanol
• Lleoliad: Abertawe
• Ystod oed y disgyblion: 7 – 11 oed (CA2)
• Nifer y disgyblion: 276 (CA2)
• Nifer o ddosbarthiadau: 9
• Canran premiwm disgybl: Amherthnasol
• Canran ADY (SEND/SEMH): 16.7%
• Nifer o staff a hyfforddwyd i addysgu meddylgarwch: 0
• Dyddiad cyflawni: Tymor yr haf 12/04/2021 – 16/07/2021

Yn ystod mis Hydref 2014, ar argymhelliad seicolegydd, fe wnes i gwblhau cwrs 8 wythnos ar Leihau Straen yn Seiliedig ar Feddylgarwch (MBSR) a gynhaliwyd gan Dr Helen Davies o’r Ganolfan Gwaith ac Ymchwil Seiliedig ar Feddylgarwch, Prifysgol Abertawe, i fy helpu i ddelio â chyflwr niwrolegol yr oeddwn newydd dderbyn diagnosis yn ei gylch ynghyd â’r ansicrwydd, y pryder a’r straen cyson a ddaeth yn ei sgil.

Roeddwn wedi ymarfer fel Ffisiotherapydd ers 10 mlynedd, gan arbenigo mewn adsefydlu strôc. Roedd fy ymarfer yn seiliedig ar dystiolaeth ac nid oeddwn erioed wedi clywed am feddylgarwch. Roeddwn yn cael trafferth ar y pryd ac nid oedd gennyf ddim i’w golli, felly cwblheais y cwrs MBSR.

Fe ddysgais i gymaint: sut i fod yn bresennol, sut i ganolbwyntio ar y presennol, sut i ddelio ag emosiynau anodd mewn ffordd iach. Allwn i ddim peidio â meddwl, pe bawn i wedi dysgu’r sgiliau hyn yn gynt, faint gwell y byddwn i wedi delio â straen bywyd. Ar y pryd, roedd fy mhlant yn 5 a 3 oed ac ni allwn beidio â meddwl pa mor fuddiol fyddai meddylgarwch iddynt.

Yn ystod tymor yr Hydref 2019, cysylltais â Mr Ceri Scourfield, pennaeth Ysgol Gynradd Gymraeg Pontybrenin, ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg yn Abertawe yr oedd fy mhlant 10 ac 8 oed yn ei mynychu ar y pryd. Roedd gen i berthynas gref gyda’r ysgol eisoes trwy fy mhlant fy hun ac roeddwn i’n gwirfoddoli’n rheolaidd i helpu disgyblion y Cyfnod Sylfaen gyda’u darllen. Fy ngobaith oedd cyflwyno rhaglenni meddylgarwch o fewn yr ysgol.

Eglurais y cwrs Paws b a ddatblygwyd gan y Prosiect Meddylgarwch mewn Ysgolion (MiSP) a daethom i gytundeb y byddwn yn cyflwyno’r rhaglen yn wirfoddol i bob un o’r 9 dosbarth CA2 yn gyfnewid am i’r ysgol dalu ffioedd fy nghwrs. Roedd y cwricwlwm newydd gael ei gyfieithu i’r Gymraeg a ni fyddai’r ysgol gyntaf i’w gyflwyno yn yr iaith hon. Roedd y cytundeb hwn yn rhagddyddio’r ailwampio yng nghwricwlwm ysgolion Cymru a chyn dyfodiad Covid.

Ar ddechrau tymor y Gwanwyn 2020, fe darodd Covid – gohiriwyd fy hyfforddiant ac ni chaniatawyd ymwelwyr ar dir yr ysgol bryd hynny. Cwblheais fy hyfforddiant Paws b ar-lein fis Mehefin 2020 ac yn nhymor yr haf 2021 cyflwynais y cwrs i ddisgyblion CA2. Y diben oedd cyflwyno meddylgarwch i athrawon a myfyrwyr yr ysgol gyda’r bwriad bod yr ysgol edrych ar hyfforddiant pellach i’w staff er mwyn gwreiddio meddylgarwch yn llawn yn y tymor hir, gyda mi yn dod i mewn ar sail ymgynghorol i gefnogi ei weithrediad.

Nid oeddwn erioed wedi dysgu dosbarth o blant o’r blaen felly roedd yn llwybr dysgu serth! Enillais gymaint o hyder ynof fy hun, fy ngalluoedd fy hun a’r gred oedd gennyf mewn meddylgarwch, a dim ond cryfhau wnaeth y cwrs Paws b. Roedd yn bleser pur dysgu yn yr ysgol ac roeddwn i’n eithaf emosiynol ar ôl gorffen – doeddwn i ddim eisiau gadael. Cefais lawer o adborth anhygoel gyda sawl aelod o staff yn amlwg wedi buddsoddi yn y cwricwlwm a gweld ei fanteision drostynt eu hunain, ac yn awyddus iawn i barhau â meddylgarwch o fewn yr ysgol a rhai hyd yn oed yn awyddus i dderbyn yr hyfforddiant eu hunain er mwyn gallu ei gyflwyno.

Adborth gan staff:

“Rwy’n bendant yn fwy ymwybodol o bryd rwy’n teimlo’n sigledig ac rwyf wedi dysgu technegau i helpu fy hun. Maen nhw wir yn helpu, nid yn unig o fewn amgylchedd yr ysgol ond yn bersonol mewn bywyd bob dydd hefyd.”

“Mae meddylgarwch mor bwysig i ddisgyblion a staff. Rwyf wedi gweld effaith mor gadarnhaol arnom a byddaf yn bendant mewn cysylltiad yn y dyfodol i barhau â’r gwaith gwych hwn.”

“Cyn gynted ag y bydda i’n sylwi bod y dosbarth (neu fi) yn heb setlo, rydyn ni’n gwneud un o’r ymarferion anadlu gyda’n gilydd ac mae’n dod â ni yn ôl i lawr ac yn ein helpu ni i ganolbwyntio’n well, yn bendant.”

“Mae’r ymarferion yn fy helpu gyda fy ngorbryder fy hun.”

“Mae angen i mi wneud yr ymarferion hyn fy hun oherwydd rydw i dan straen, felly rwy’n falch eich bod chi yma!”

Adborth gan ddisgyblion:

“Fe wnes i’r ymarferion anadlu pan oedd fy chwaer yn tynnu arna i. Fe wnaethon nhw fy helpu i setlo a fy atal rhag ymladd yn ôl fel y byddwn i fel arfer.”

“Ydych chi’n dod yn ôl y flwyddyn nesaf i addysgu meddylgarwch eto?”

“Y peth gorau am y cwrs yw ein bod ni’n gallu siarad am yr hyn oedd yn ein poeni ni.”

“Fe wnes i’r anadlu bol a brest cyn i mi wneud fy nghystadleuaeth nofio oherwydd roeddwn i’n ofnus ac yn nerfus. Fe helpodd fi i setlo a chanolbwyntio, ac fe wnes i ennill y gystadleuaeth!”

“Ymlacio!”

“Rwy’n gwneud yr ymarferion cyn i mi fynd i gysgu; maen nhw’n fy helpu i setlo a chwympo i gysgu.”

“Mae’r ymarferion yn fy helpu pan dwi’n drist.”

“Fe helpodd fi i beidio teimlo dan straen.”

“Rwyf wrth fy modd â’r gwersi ymwybyddiaeth ofalgar a byddwn wrth fy modd yn ei wneud bob dydd.”

Ar ben hyn, gwelodd un rhiant, sy’n Ddirprwy Bennaeth ei hun, pa mor fuddiol ydoedd i’w phlant ac mae wedi fy ngwahodd i gyflwyno’r cwrs Paws b i holl ddosbarthiadau CA2 a’u Cyfleuster Addysgu Arbenigol Iau yn Ysgol Gynradd Llandeilo Ferwallt lle rwy’n dod i ddiwedd y cwrs 12 wythnos nawr.

Codwyd ymwybyddiaeth o’r cwrs o fewn yr ysgolion sy’n bwydo Ysgol Gyfun Gŵyr a dangoswyd diddordeb gan dîm Seicoleg Addysg Awdurdod Lleol Abertawe.

Wrth i amser fynd rhagddo, mae ysgolion yng Nghymru wedi dechrau datblygu manylion y Cwricwlwm Iechyd a Lles newydd sy’n rhoi cyfle i feddylgarwch wneud cyfraniad sylweddol. Mae Ysgol Gynradd Gymraeg Pontybrenin bellach mewn sefyllfa i gymryd hyn i ystyriaeth a’r gobaith yw rhannu hynny gyda’r ysgolion eraill sy’n bwydo Ysgol Gyfun Gŵyr.